Future of Healthcare; Vision Diner - Strategische Zorgagenda. Some highlights

Onlangs had ik de eer om te gast te mogen zijn tijdens een vision diner waarin als thema de strategische zorgagenda centraal stond. Georganiseerd door Flevum en plezierig gehost door de advocaten van BarentsKrans in de hofstad.

Centrale spreker op deze avond was Huybert van Eck, verbonden als voorzitter RvB aan het ADRZ.

De gezondheidszorg is in transformatie. Instellingen zullen zich moeten gaan onderscheiden op het gebied van uitstraling, doelmatigheid, kwaliteit en prijs.

Zo staat opgenomen op de site van Flevum over de Zorgagenda 2010 - 2014. Een complexere zorgmarkt waarin vergrijzing en de veranderingen in zorgbehoeften die dit met zich meebrengt, koorstsachtig op de hielen wordt gezeten door steeds sneller veranderende technologie om deze behoefte in te vullen.
Tijdens de gesprekken en de presentatie van het beeld dat Huybert van Eck voor ons schetste werd wel duidelijk dat technologie slechts een enabler is en dat de grote motor van de verandering van de zorg een heel andere richting behoeft. Het zal een enorme mindshift vragen, waarin het huidige zorgbestel waarin wij vandaag gewend zijn aan een overheid die alles voor ons regelt er in de toekomst heel anders uit ziet.
Centraal in de discussie staat toch wel de kwaliteit van de toekomstige zorg en de betaalbaarheid van deze zorg in de toekomst.

Kwaliteit en kosten van de toekomstige zorg

Kwaliteit van zorg moet naar de toekomst toe vanuit een heel andere context bekeken worden. Grote verandering in de behoefte door de toename van het aantal oudere en de hogere gemiddelde leeftijd van de ouderen leidt er toe dat ouderenzorg de curatieve zorg van de toekomst is.

Het aantal ziekenhuizen waarmee die zorg op dit moment wordt geboden is te groot (overzicht zorg atlas) en de kwaliteit van de zorg die wordt geboden niet overal gelijk. In het groot stedelijk gebied (van Eck maakt een rondje Amsterdam, Den Haag, Rotterdam, Breda, Eindhoven, Nijmegen, Arnhem, Utrecht en weer terug naar Amsterdam) is sprake van een hoge dichtheid van ziekenhuizen. In deze ziekenhuizen is sprake van een grote overlap van geboden specialistische zorg.

Steeds meer worden ziekenhuizen beoordeeld en afgerekend op het verlenen van deze diensten in verhouding tot een redelijke behoefte. Het gevolg is dat deze ziekenhuizen zich steeds verder specialiseren op het leveren van die zorg die in hun gebied het meest gevraagd wordt.

De schil Nederland, het gebied buiten het groot stedelijk gebied, kampt met krimp. Enerzijds trekken jongeren weg uit deze gebieden op zoek naar een meer aantrekkelijke omgeving, anderzijds is de toename van het aantal oudere in deze gebieden groter. De toenemende nadruk op de normen die gesteld worden aan het leveren van het zorgpakket door de ziekenhuizen in deze krimpende gebieden vraagt om een meer flexibele inrichting.

Bepaalde zorg blijven bieden in al deze ziekenhuizen is naar de toekomst toe nauwelijks te verantwoorden en kan betekenen dat clienten moeten uitwijken naar ziekenhuizen in het grootstedelijk gebied. Dit is een ontwikkeling die door een aantal ziekenhuizen in Nederland inmiddels door specialisatie en verantwoording t.a.v. de vraag uit het vestigingsgebied wordt gestuurd.
De ziekenhuizen zelf hebben daarbij te maken met het gevoel dat ze een deel van hun aanzien verliezen. Gedachte is dat ook de client het lastig vindt dat om zorg te betrekken uit een ander ziekenhuis, echter is dit een geaccepteerde beweging als het tengoede komt van de kwaliteit van de zorg die deze specialisatie met zich meebrengt.

Volgens van Eck kan Nederland (met hier en daar een herindeling) met 40 ziekenhuizen volledig de zorgbehoefte dekken, zo kan vanuit onderzoek geconcludeerd worden. Dit heeft een fundamenteel andere impact op het huidige zorgbestel en de wijzen waarop deze door de ziekenhuizen wordt geleverd. Een kleine blik op het plaatje hier boven leert dat dit aantal dan gehalveerd moet worden.
Maatschappelijk heeft dit weer een grote impact. Elk zichzelf respecterend dorp heeft een ziekenhuis, zo is de huidige gedachte. De aanwezigheid van een ziekenhuis geeft een gevoel van zekerheid en daarmee een reden of een stimulance om je als ondernemer, of inwoner te vestigen.
Een beslissing in deze richting heeft overigens grotere gevolgen voor de schil van Nederland, waar ten gevolgen van bevolkingskrimp minder specialistische en planbare zorg lokaal beschikbaar zal zijn.

Van Eck is een voorstander voor meer ondernemerschap bij de ziekenhuizen. Bemoeienissen vanuit de overheid staan dit ondernemerschap in de weg en werkt zelfs inefficient als het ziekenhuis niet op prestatie wordt afgerekend. Budgetering maakt dat de ziekenhuizen op hun winkeltje blijven passen en niet als ondernemer op ontwikkelingen in de markt acteren. De vraag is dan ook of de huidige parlementaire democratie noodzakelijke pijnlijke besluiten in de weg staat. Impopulair om te nemen voor het electoraat.

Nu heeft hierarchie absoluut een belangrijke functie als het gaat om spoedeisende hulp. Overige zorgtaken zijn echter goed planbaar en gebaat bij specialisatie en marktwerking.

Kosten van de toekomstige zorg

Kosten van de zorg gaat toenemen, maar er is ook een belangrijke verschuiving van deze kosten. Kosten die toenemen naarmate dat we ouder worden en de laatste 3 jaar (70+) het hoogst zijn. Toenemende levensverwachtingen zorgen er voor dat deze periode van de 'laatste 3 jaar' echter sterk toe zullen nemen. De zorg voor ouderen is de curatieve zorg van de toekomst.

Techniek en de toekomstige zorg

Techniek gaat een belangrijke rol spelen in de realisatie van zorg in de toekomst. Niet enkel in de hoogstandjes die chirurgen laten zien bij het uitvoeren van een operatie, maar vooral ook toenemende inzet van zorg op afstand en communicatie.
Vergroten van de doematigheid en kwaliteit door monitoren op afstand ondersteund door technologie, maar ook zeker het verbeteren van de uitstraling van de zorg. Niet langer meer naar de poli om na een lange wachttijd voor een update van de specialist weer buiten staan, maar op basis van gemeten resultaten een kort consult online.

Adjiedj Bakas geeft vanuit zijn visie op de toekomst van de gezondheid een aardige inkijk. Naast het boek heeft hij ook een filmpje gepubliceerd.

De toekomst van gezondheid - Adjiedj Bakas.

Future vision film




Flevum Vision Diner - Strategische Zorgagenda met spreker Huybert van Eck, voorzitter Raad van Bestuur Admiraal de Ruijter Ziekenhuis. 16 juni 2011. Het Admiraal de Ruiter Ziekenhuis heeft ca 2700 medewerkers met een totaal omzet van ca 160M. De discussie rondom de Strategische Zorgagenda kent een vervolg in september bij het ADRZ. Ik hoop dat ik daar ook weer bij aanwezig kan zijn.