Wetten, regelgeving en normen rondom archieven - wie is verantwoordelijk?

Met regelmaat stoeien organisaties met de vraag. Met welke wet -en regelgeving krijg ik te maken als mijn organisatie een archief in wil richten? En wie is er dan verantwoordelijk voor het voldoen aan de daarvoor geldende normen?

Wet -en regelgeving in het kader van een DMS of archiefsysteem slaat in eerste instantie op die organisaties die vanuit wetgeving gehouden worden aan de archiefwet van 1995 (zie ook leesbare uitleg archiefschool) en de daarvoor opgestelde norm voor archiefsystemen NEN 2082 en die voor het beheer van archiefbescheiden voor archiefvormende organisaties NEN 15489. Eigenlijk spreek je indien je het hebt over een systeem wat voldoet aan NEN2082 ook niet over een DMS maar over een Records Management Applicatie (RMA).
Met andere woorden de 'klant' zal zich voor de inrichting van haar organisatie en de processen in haar organisatie rekenschap moeten geven van de eisen die aan haar gesteld worden vanuit de wet. Van toepassing is de NEN 15489. Indien een organisatie gebruik maakt van een archiefsysteem welke is gecertificeerd volgens NEN 2082 mag ze er vanuit gaan dat het systeem ingericht kan worden zodat deze de verplichting van de organisatie om de onder hen berustende archiefbescheiden in goede, geordende en toegankelijke staat te brengen en te bewaren, alsmede zorg te dragen voor de vernietiging van de daarvoor in aanmerking komende archiefbescheiden ondersteund.

Met nadruk kan, omdat vanaf het moment dat gestart wordt met de inrichting van het systeem de compliancy met wetgeving niet meer gegarandeerd is. Mogelijkheid is om het geïmplementeerde systeem vervolgens te laten certificeren tegen dezelfde norm zoals dat is uitgevoerd bij de gemeente Nieuwegein.

Het deel waar het gaat over het garanderen dat het systeem instaat is om een organisatie te ondersteunen met het voldoen aan de eisen van de archiefwet (NEN 2082) is de verantwoordelijkheid van de softwareleverancier. Maar let op indien dit systeem wordt geïmplementeerd door bijvoorbeeld een integrator is dat nog geen garantie dat dit ook 'goed' gedaan wordt en kan die garantie door een leverancier enkel geleverd worden door de implementatie zelf te laten toetsen door bijvoorbeeld de ECB. Het voorbeeld van Nieuwegein is in de wereld van de gemeenten uniek als het gaat over de toetsing en de bestpractice maakt onderdeel uit van een propositie die door Ricoh samen met QNH wordt gehanteerd. In diezelfde gemeenten is nog geen certificering volgens NEN 15489 uitgevoerd.

Microsoft SharePoint 2010 server - NEN2082 gecertificeerde implementatie [QNH] bij Gemeente Nieuwegein

waar zijn we nu helemaal mee bezig?

Even geleden heb ik al eens melding gemaakt van de pre-release installatie van Microsoft SharePoint server 2010 door QNH bij de Gemeente Nieuwegein. De implementatie van het DMS/RMA is door de ECB geaudit en NEN2082 gecertificeerd. Dat is bijzonder!
Bijzonder knap om te beginnen in een markt die in het midoffice segment sterke vertegenwoordinging kent van spelers als BCT, Cirkel en een aantal andere partijen. QNH is met hun oorspronkelijke IBM practice en de wat later ontwikkelde Microsoft practice vooral bekend als specialist op het gebied van Business integration. De gemeente markt is - zeker in het DMS/RMA domein - nieuw.
Bijzonder om dat het gaat om een implementatie die samen met Microsoft voor de officiele release van SharePoint 2010 op 12 mei 2010 is gerealiseerd.
Wat ik nu vooral bijzonder vind is dat ook de collega gemeenten in Nederland (ca 400 in het totaal) met grote getalen deel hebben genomen aan het seminar dat rondom deze case is georganiseerd in Nieuwegein op 19 mei j.l. Dat daar op dat moment het succesverhaal is gepresenteerd door Pieter van der Hoog van de gemeente Nieuwegein zelf en dat het NEN 2082 certificaat door Dick Marijnen van het ECB is uitgereikt aan de burgemeester.

Een kort uitreiksel van het verslag van een aanwezige toehoorder:

Ik heb gisteren een congres (voor gemeenten "only") bezocht waar 2 cases zijn behandeld van de gemeente Nieuwegein en de Gemeente Venlo. Onder de titel "waar zijn we nu helemaal mee bezig?" is de stand van zaken omtrent e-Dienstverlening in Gemeenteland aan de orde geweest, en meer specifiek van de gemeenten Nieuwegein en Venlo. De partner die het Document management systeem (DMS) en het Records management systeem (RMA) heeft ontworpen en geimplementeerd, is QNH. Er zijn een aantal unieke kenmerken die mij opgevallen zijn aan deze cases:

De aanleiding en het NUP

De keuze voor een volledig op Microsoft technologie ingerichte front en mid-office van CRM-ERP
Een gecertificeerde DMS en RMA archieffunctie.

De aanleiding:

Zowel Venlo als Nieuwegein zijn gestart met het herinrichten van processen en systemen vanwege een aanstaande verhuizing naar een nieuw stadhuis, respectievelijk in 2013 en 2011. Voor Venlo gold nog een extra argument, namelijk dat de dienstverlening aan burgers en bedrijven op een onacceptabel laag niveau stond. Dit heeft allereerst geleid tot een forse reorganisatie waarbij een hoog percentage ambtenaren uitstroomden (30% werd genoemd), en een even fors percentage op basis van geschiktheid (competenties) weer instroomde. Omdat e-Dienstverlening afdelingoverstijgend is (dienst overstijgend, en niet dienst/afdeling centrisch) is een herinrichting van processen en systemen noodzakelijk. Verder speelt een belangrijke rol dat men geen ruimte, en dus geld, wenst te besteden aan het papieren archief in de nieuwe huisvesting.
De projecten die onder de paraplu van het NUP zijn gedefinieerd zijn niet de dominante factor geweest. Dit beeld werd bevestigd door meerdere vertegenwoordigers van gemeenten waarbij het niet opleggen van echte sancties leidt tot een gedrag van "het zal mijn tijd wel duren".

2. De keuze:

De belangrijkste argumenten om zowel de front en midoffice technologie van Microsoft te omarmen zijn:
Geen problemen met systeemintegratie, alles van 1 fabrikant en 1 leverancier.
Geen problemen met leveranciers die naar elkaar wijzen als systemen niet naar wens werken, en de klant als pingpongbal gebruiken.
Alleen de interfacing naar externe partijen (databases) moet ingeregeld worden.
Lange ontwikkeltijd voordat het 1e product live kan (bijvoorbeeld "parkeervergunningen"), snelle doorlooptijd voor de volgende producten.
Door de toegenomen transparantie en de ontsluitingsmogelijkheden gaat de frontoffice (KCC) steeds meer taken van de mid-office overnemen. Doelstelling is dat 80% van de vragen die men krijgt door de front-office beantwoord en afgehandeld kan worden.

3. Certificering:

De inrichting van het DMS en de RMA zijn conform de NEN2082 specificaties gerealiseerd. Het European Certification Bureau (ECB) heeft dit certificaat overhandigd (En heeft ook de audit uitgevoerd). Nieuwegein is de 1e nederlandse gemeente die met een gecertificeerd sharepoint 2010 platform aan de slag gaat. Een gecertificeerde DMS/RMA platform is de eerste voorwaarde waar men aan moet voldoen om toegang te krijgen tot de overheidsmarkt.

Wat verder opviel:

Marktsituatie:
Een veelgehoorde karakteristiek als gesproken wordt over de gemeentemarkt en haar leveranciers (op het gebied van DMS/RMA), is dat deze markt volledig dichtgetimmerd zou zijn met leveranciers als Circle, Decos, BCT, Hummingbird, Alfresco, etc. Opvallend is dat QNH een relatief nieuwe partij is (opgericht in 2004, 500 werknemers) en met een concept dat volledig gericht is op de Microsoft product suite, toegang heeft verkregen tot in ieder geval 2 gemeenten. De belangstelling is echter groot. Er moesten (op het congres) stoelen bijgeplaatst worden vanwege de grote belangstelling van collega gemeenten. Ik schat dat er ongeveer 120-150 bezoekers waren. Dit suggereert ten minste dat e-Dienstverlening kansen biedt voor nieuwe partijen.


[met dank aan Gerard Schuckman voor het waarnemen]

Records Management lives in a mixed world

A few days ago I wrote a little piece on Records Management and SharePoint. SharePoint is recognized as a platform that can be configured to fulfill the function as an archive as described in the NEN 2082 Standard (Dutch).

The audit against the standard has been performed by the European Certification Bureau.

Last week I attended at a session where Rubicon demonstrated the standard available functionalities on Document Management that SharePoint provides. The second topic in this session was Rcords Management, SharePoint and the NEN2082 accreditation. For this reason Dick Marijnen from the ECB attended the session to explain a little about the standard and the impact of the standard on documents.

The session was no deep dive into the subject, but only a short introduction. Striking is the assumption in these kind of sessions that a document is still assumed to be 'a piece of text in a digital form'. Say a word document.

In my opinion two major complexities are unexposed:

What is a document?

What is the format of a document?

An document in the historical explanation is a piece of paper with a text or some drawings. Today we are looking in a total different way to a document. It can be a text with some drawing, but also a video or a recording. More complex is when documents are related and combined. For example a set of documents or a text document or a power point presentation with multi media content like an embedded video. About 20 years ago you had to go to a library to look up a document and a related video, go to a video player and so on... It's all there on our fingertips now.
One step further these documents never come alone, there is a reason why they are there. Related documents are dossiers and some of these documents are related to more than one dossier.

If this content is essential for you, your department and later the company or society it becomes a 'record'. Of course this is a VERY simple explanation. Think about it this way. When a document that you produced becomes very important for your company, it is very difficult to find, retrieve and maintain the record if it is located on your hard disk or in your drawer.
When digital, that is the starting-point of the concept of an application providing Records Management support, this will become much easier. True in lot's of ways, but look around. Look around in your own office. Take a look at your desk, think of the way you perform your tasks. Do you use paper during this process? What happens with it? So how digital are we? Or are we still dependent of paper, at least for a part of our life?
I do believe we live in a mixed world of paper and digital content and this is what makes Records Management complex. You can not ignore paper flowing through your organization. Yes you can digitize it as a kind of a remedy. And systems will be able to support the process better. But for the time being Records Management lives in a mixed world.

Microsoft Office SharePoint Server 2007 en Recordmanagement

NEN 2082 is enige tijd geleden als norm geaccepteerd. NEN 2082 beschrijft de eisen die aan een systeem gesteld worden om voor recordmanagement gebruikt te mogen worden.

of zoals de norm zelf in de titel pagina aangeeft: Eisen voor functionaliteit van informatie- en archiefmanagement in programmatuur.

SharePoint had al een belangrijke audit op dit vlak doorstaan. De amerikaanse defensie stelt op een gelijke wijze eisen aan een systeem en de norm die daarvoor is opgesteld staat model voor een aantal afgeleide normen in Europa en uit eindelijk ook de NEN norm.

Er is wel een kanttekening te maken bij deze certificering. De certificering geldt voor het platform SharePoint (MOSS 2007), maar enkel in combinatie met de zogenaamde DOD 5015 pack.
Een goed recordmanagement is niet eenvoudig en om tot een goed systeem te komen moeten vooral ook aspecten als organisatie, gebruik en beheer meegenomen worden. Dat maakt dat de implementatie ook niet zomaar door iedere implemantatie partner uitgevoerd kan worden.

Certificering volgens NEN 2082 is uitgevoerd door het ECB